Wysokofunkcjonujący alkoholik: terapie alternatywne

Nie sposób wskazać, ile dokładnie w Polsce jest alkoholików wysokofunkcjonujących – dobrze ukrywających się, żyjących obok nas jak inni ludzie, pozornie dbających o obowiązki i rodzinę, których zdradzić jest w stanie głównie upływ czasu. Jak rozpoznać alkoholika wysokofunkcjonującego? Jak mu pomóc? Czy istnieją alternatywne metody wsparcia leczenia uzależnienia od alkoholu?

Wysokofunkcjonujący alkoholik – kto to jest?

Wysokofunkcjonujący alkoholik (ang. high-functioning alcoholic; HFA) to osoba zmagająca się z nałogiem alkoholowym, która jednak, w odróżnieniu od stereotypowego obrazu alkoholika, stara się wpisywać w obyczajowo przyjęte normy społeczne. Taki alkoholik codziennie chodzi do pracy, nawiązuje relacje międzyludzkie, posiada rodzinę, zainteresowania, które realizuje. Jednocześnie często pozostaje pod wpływem alkoholu albo sięga po niego znacznie częściej i przede wszystkim regularniej niż przeciętna osoba. Pozornie wszystko jest w porządku, jednak alkoholik wysokofunkcjonujący nie jest w stanie odmówić sobie spożycia alkoholu pod przykrywką uzasadnionego powodu. Niestety, taki stan, gdzie człowiek jest w stanie zachować równowagę pomiędzy postępującym nałogiem a życiem codziennym nie trwa wiecznie: w końcu dochodzi do znacznego pogłębienia choroby alkoholowej, a ta stopniowo rujnuje kolejne kolejne aspekty życia uzależnionego. Alkoholizm wysokofunkcjonujący działa w tym przypadku niczym cichy zabójca, gdyż trudno w porę dostrzec problem.

Alkoholik wysokofunkcjonujący (HFA) – jak rozpoznać?

Wysokofunkcjonujący alkoholik przez wiele lat jest w stanie się ukrywać. Dzieje się tak przez to, że taka osoba najczęściej sięga po alkohol dopiero po godzinach pracy, często dopiero w porach wieczornych lub w weekendy. Rzadziej ryzykuje z samego rana, popijając tak zwane „małpki” tuż przed pracą, ale nawet wtedy są to na tyle niewielkie ilości, że nie zawsze da się od razu rozpoznać stan takiej osoby. Dopiero po czasie da się spostrzec takie oznaki jak przewlekłe opuchnięcie na twarzy, częste zmęczenie, zmiany w zachowaniu takiej osoby – wybuchy agresji lub stany apatyczne, postępujące otępienie umysłowe. Są to zmiany, które potrafią zachodzić nawet na przestrzeni lat, a zatem trudno jest czasem połączyć kropki i zorientować się, że nasz bliski zmaga się z problemem alkoholowym. Zwłaszcza tak długo, jak długo jest w stanie funkcjonować normalnie i nie zaniedbywać obowiązków.

Objawy HFA

Objawy alkoholizmu wysokofunkcjonującego to przede wszystkim:

• bardzo restrykcyjne podejście do utrzymywania przyjętych przez siebie ról społecznych i nadgorliwe wypełnianie związanych z nimi obowiązków,
• pogłębiające się problemy emocjonalne – wybuchy agresji, stany depresyjne, stany psychozy,
• problemy z pamięcią,
• nieodmawianie alkoholu,
• regularne spożywanie alkoholu „z okazji…”, „z powodu…”,
• stopniowo zwiększająca się tolerancja na alkohol,
• picie w samotności,
• picie do utraty przytomności.

Chociaż nie każdy z wymienionych objawów musi świadczyć o problemie alkoholowym, to jeśli zachowania te kumulują się, powtarzają regularnie, a ich występowanie jest długotrwałe, trzeba mieć świadomość, że możemy mieć do czynienia z alkoholikiem wysokofunkcjonyjącym.

Przyczyny HFA

Alkoholizm wysokofunkcjonujący jest bardzo typową odmianą alkoholizmu dla osób z tak zwanych „wyższych sfer” lub osób współuzależnionych, najczęściej od partnera-alkoholika. Najczęściej osoba taka spotyka się z dużym stresem i napięciem w życiu codziennym. Osoby pracujące na wysokich stanowiskach, często w korporacjach, narażone są na silny stres zawodowy, z kolei osoby współuzależnione to osoby, które muszą jednocześnie martwić się o partnera-alkoholika, który zaniedbuje wszystkie swoje obowiązki, a więc również o jego pracę, o utrzymanie domu, często także o wychowanie dzieci. Takie osoby, zarówno z tej pierwszej, jak i drugiej grupy, pozostają osamotnione w swoich problemach i ich ucieczką jest alkohol.

Jest to o tyle trudna odmiana alkoholizmu, gdyż osoba uzależniona często przez bardzo długi czas nie uświadamia sobie swojego problemu, a potrzebę napicia się racjonalizuje tym, że to „na odstresowanie się po ciężkim dniu”.

Leczenie alkoholizmu

Uświadomienie sobie problemu to pierwszy krok do sukcesu. Niestety, wieloletnie utrzymywanie pozorów i dbanie o większość aspektów życia bardzo utrudniają proces rozpoznania choroby, a sam chory potrafi bardzo długo nie rozumieć, że ma problem. Nie widzi go, gdyż pozornie wszystko w jego życiu jest w porządku, a jego nałóg alkoholowy nie współgra ze stereotypowo przyjętym obrazem alkoholika, który zaniedbuje wszystkie swoje obowiązki. Dopiero rozpoznanie i zrozumienie problemu umożliwia podjęcie dalszych działań.

Leczenie HFA nie różni się zasadniczo od leczenia innych rodzajów alkoholizmu. W każdym przypadku nałóg alkoholowy wymaga pomocy specjalistycznej w odpowiednim ośrodku uzależnień. Pomocna będzie przede wszystkim psychoterapia uzależnienia. Można również skorzystać ze wsparcia w postaci farmakoterapii. Dodatkowym wsparciem w leczeniu mogą okazać się także spotkania grup wsparcia – podczas nich można poznać wielu innych alkoholików, poznać ich historie i wspierać się nawzajem w walce o zdrowie.

Przede wszystkim jednak najlepiej będzie rozważyć odwyk na oddziale zamkniętym, gdzie pacjent przejdzie przez pełen proces odwykowy z odpowiednim wsparciem specjalistów.

Warto skorzystać również z innych, alternatywnych metod. Nie powinny one zastępować tradycyjnego leczenia, ale mogą sprzyjać w walce z uzależnieniem, przyspieszając i ułatwiając proces leczenia.

Terapie alternatywne w leczeniu alkoholizmu

Należy pamiętać, że alkoholizm może mieć wiele źródeł. W związku z tym w celu jak najbardziej efektywnego leczenia warto działać kompleksowo. Terapie alternatywne oferują metody o bardziej indywidualnym charakterze, które odpowiednio i systematycznie stosowane mogą okazać się cennym wsparciem pełnoprawnego leczenia specjalistycznego. Należy więc stosować je jako dodatek do leczenia nałogu, nie zaś jego zamiennik!

Terapie alternatywne polegają na działaniu opartym na profilaktyce, wsparciu dobrego samopoczucia. Pomagają radzić sobie z trudnymi emocjami, łagodzić stres oraz napięcie, a także pomagają utrzymać motywację do wyjścia z alkoholizmu. Te metody to między innymi:

• terapia mindfulness – czyli terapia uważności; jest to świetny sposób na wyciszenie umysłu, zwiększenie świadomości chwili, działa redukująco na stres,
• arteterapia – terapia opierająca się na wyrażaniu myśli i emocji poprzez sztukę; metoda ta często jest wykorzystywana w ośrodkach leczenia uzależnień,
• dogoterapia – inaczej terapia z udziałem psów, choć oczywiście mogą być to inne zwierzęta; zabawa z nimi, wspólne przebywanie na świeżym powietrzu i pogłębianie więzi z czworonogiem działają kojąco i znacząco poprawiają samopoczucie,
• akupunktura i akupresura – metody znane już w tradycyjnej medycynie chińskiej polegające na stymulacji strategicznych punktów na ciele, mają przywracać równowagę energetyczną organizmu, co może przekładać się na złagodzenie stresu.

W skrócie, terapie alternatywne to takie formy działania, które mają na celu poprawę samopoczucia, zredukowanie stresu i na radzenie sobie z własnymi emocjami. Oprócz opisanych metod pomocne mogą być także takie czynności jak medytacja, czytanie książek, słuchanie muzyki czy sport. Warto uzupełnić tradycyjne leczenie o alternatywne metody, gdyż te mogą znacząco wspomóc proces leczenia alkoholizmu.